Drie Eikenstraat, Boniverlei, Laatvliegerspad, Hofgracht… de ene straat klinkt waarschijnlijk al bekender in de oren dan de andere. Voor Pierre Hens heeft geen enkele straat die in en door Edegem loopt echter nog een geheim. Pierre werkt in het Historisch Archief van de gemeente Edegem en stootte op een oud boekje dat de straatnamen van Edegem uitlegt. Gefascineerd door de rijke geschiedenis besloot hij dit werk verder te zetten en zelf een bijgewerkte versie uit te brengen.
‘Edegem in alle straten’, zo klinkt de titel van het werk. Dat is niet enkel een mooie afleiding van het gezegde, maar is dit jaar ook erg toepasselijk doordat Edegem effectief ‘in alle staten is’. De gemeente viert dit jaar namelijk haar 850-jarig bestaan. Het is dan ook gedeeltelijk in functie van deze verjaardag dat het boek dit jaar uitkomt. “Het oude boekje dateert van 1980,” weet Pierre, “het werd dus tijd voor een nieuwe versie. Ondertussen zijn er verschillende straten bijgekomen of van naam veranderd.”
Het in kaart brengen van alle straatnamen en hun geschiedenis was een huzarenstukje van vijf jaar. Pierre heeft bij het maken van dit boek vaak steun gevraagd en deze ook gekregen. “Ik heb het boek geschreven in samenwerking met kunstenaars, boeren, professors maar evengoed Jan met de pet. Want ik ben natuurlijk geen expert in alles. Ik schreef de basistekst en indien nodig hebben anderen dat met plezier, en volledig gratis, aangevuld.”
Stukje geschiedenis in straatnamen
De oudste documenten waarin de naam ‘Edegem’ teruggevonden is, dateren uit 1173. In 1910 kende Edegem echter 35 straten terwijl er nu meer dan 200 zijn. De meeste straatnamen zijn aldus vrij recent. “De oudste straatnaam die we hebben teruggevonden, is de Doelveldstraat in het dorpscentrum. In de middeleeuwen lag hier een schietveld met doelen om het boogschutten te oefenen”, verduidelijkt Pierre.
Advertentie
“Doorheen de tijd zijn heel wat straten van naam veranderd, wat best intrigerend is. De Drie Eikenstraat was zo bijvoorbeeld eerst de Molenstraat, omdat er tot de Eerste Wereldoorlog een molen stond. Die is toen met de grond gelijk gemaakt, omdat men bang was dat de vijand die molen ging gebruiken als observatiepost.” De naam Drie Eiken is daarna gekomen, aangezien er aan de afslag naar Wilrijk een pleintje ontstond met daarop, u gokt het, drie eiken. Daar staan er momenteel trouwens nog maar twee van recht.
Veel straatnamen komen ook van oude toponiemen. Sommige vrij logisch, zoals de Hofgracht, waar vroeger een boerderij lag met omringende watergracht. Andere iets minder gekend, zoals Opstal, een straat vernoemd naar het oude recht van opstal. “Dat komt van het recht dat een boer had om te bouwen op een stuk gehuurde grond.”
Met de tijd mee
De meest recente straatnaam is de Ida Mortselmansstraat, naar de in Edegem gekende volksfiguur. “Ida was de eerste postmeesteres van Edegem”, verklaart Pierre, “en deed dat met heel veel verve. Haar dochter nam ook later haar functie over. We spraken met haar kleindochters en ook tijdens de Tweede Wereldoorlog zou Ida heel veel mensen geholpen hebben.” Men kwam toen bovendien tot de conclusie dat er nog maar één straat in Edegem vernoemd was naar een vrouw. Reden temeer dus om daar met Ida een eerste stap richting verandering mee te zetten.
Tegenwoordig bestaat er zelfs een commissie die voorstellen doet wat betreft nieuwe straatnamen. Wanneer in 2016 beslist werd om ook de trage wegen een naam te geven, kwamen er verschillende grappige namen tot stand zoals: ‘t Kattegat, De Geheime Weg en ook Laatvliegerspad. “Aan die laatste hangt een leuke kwinkslag. Het verwijst niet alleen naar vleermuizen, maar ook naar de nabijheid van het jeugdcentrum. Daar passeren namelijk vaak jongeren die op een laat uur naar huis gaan met de fiets.”
Een werk zonder einde
Zoals al geweten veranderen straatnamen voortdurend. De kans dat het boek van Pierre dus ooit een update zal krijgen, zoals hij deed met het vorige boekje, is heel reëel. Bovendien is het moeilijk om te weten of je al de geschiedenis van een straatnaam hebt verzameld of niet. “Ik heb ooit met een collega een boek geschreven over Edegemse boerderijen”, vertelt Pierre, “daar hebben we na het publiceren een tweede versie van moeten maken, omdat we toen zoveel reacties binnenkregen.”
“De kans is groot dat het met dit boek ook zo zal zijn. Het gaat over de geschiedenis van wijken en straten waar mensen in wonen, dus het is iets wat makkelijk interesse wekt. Zo blijven we nu nog steeds info ontvangen, maar we moeten ergens de streep trekken en het boek als klaar beschouwen”, sluit Pierre af.
Alvorens het tijd is voor dat tweede boek, kan je binnenkort genieten van het eerste. ‘Edegem in alle straten’ wordt op dinsdag 17 januari om 20 uur voorgesteld in het Nieuwe Gemeentehuis van Edegem en is vanaf dan permanent beschikbaar bij verschillende verkooppunten. Veel kijk- en leesplezier!
Advertentie
