Heemkundige Kringen Edegem en Hove pleiten voor respect voor erfgoed en lokale samenhang

Naar aanleiding van het 850-jarig bestaan van Edegem in 2023 alsook het 750-jarig bestaan van Hove vorig jaar, spraken we met de voorzitters van beide Heemkundige Kringen. Wanneer we ons neerzetten voor een gesprek, beginnen Elke Tindemans van Edegem en Frans Sermeus van Hove meteen te vertellen over hun manier van werken en geven grappige anekdotes en ongekende verhalen uit hun gemeente. Deze mensen volbrengen hun functie met passie.

In 2016 nestelde de Heemkundige Kring van Edegem zich in het oude gemeentehuis op het Gemeenteplein. Daar houden ze zich nu vooral bezig met het openstellen van hun museum. “We zijn hier nu al even, maar het museum staat nog niet op punt”, vertelt voorzitter Elke Tindemans. “We willen dat de mensen hun weg terugvinden naar het museum en beginnen met het open te stellen voor naburige scholen.”

In Hove zit de Heemkundige Kring in de kelder van het gemeentehuis. Frans Sermeus, voorzitter van de Heemkundige Kring ‘De Markgraaf’ in Hove: “Wij beschikken over amper 70m². Men weet bijna niet dat we daar zitten. Vorig jaar stond die kelder onder water. Gelukkig staat zo goed als alles daar op klinkers, al hebben we sommige dozen wel heel goed moeten laten drogen.”

Het orakel van de gemeente

Wat bij beide Kringen wel het geval is, is dat ze vragen opgestuurd krijgen waar niemand een antwoord op lijkt te hebben. De Heemkundige Kring fungeert dan als een laatste hoop om ze toch beantwoord te zien. “Zo krijgen we elke week wel 4-5 vragen binnen zoals ‘Hoe ziet mijn stamboom eruit?’ en ‘Kennen jullie een fabriek die op die plek stond in de jaren 50?’”, vertelt Sermeus. “Die kunnen we meestal ook wel oplossen door de goede wisselwerking met het gemeentelijk bestuur.”

“Zulke vragen komen minder vaak bij ons terecht”, pikt Tindemans in, “Dat komt omdat wij niet meer in het bezit zijn van het archief. We sturen die vragen dus door, maar af en toe denk ik bij mezelf wel dat het fijn zou zijn om het uiteindelijke antwoord opgestuurd te krijgen. Want vaak is het een heel interessante vraag.”

Naast het beantwoorden van vragen zorgt een Heemkundige Kring er ook voor dat unieke verhalen bewaard blijven. Zo wilde men in 2012 de Hovese reus Peer de Garde renoveren, maar niemand wist nog wie die Peer was. “Wij zijn dat toen beginnen opzoeken”, vervolgt Sermeus. “Bleek dat die naam kwam van Petrus-Marie Van Clapdurp, die een opleiding rijkswacht volgde in Etterbeek, iemand leerde kennen in Mechelen en vervolgens aangesteld werd als veldwachter hier in Hove. Hij was zelfs meermaals geprezen voor hoe goed hij zijn functie uitoefende.”

Het is belangrijk dat die geschiedenis niet verloren gaat. “We moeten leren uit onze fouten”, verklaart Tindemans. “Kijk bijvoorbeeld naar de bombardementen in Mortsel en wat dit in de omgeving heeft aangericht. Mensen hebben afgezien tijdens afschuwelijke periodes en dat mag niet vergeten worden.”

Een Heemkundige Kring staat echter voor veel meer dan het bewaren van geschiedenis alleen. Het verzorgt verschillende activiteiten en is een algemene ontmoetingsplek om de samenhang in een gemeente te bevorderen. “Wij hebben een Heemkundig Café waar zulke ontmoetingen plaats kunnen vinden”, vertelt Tindemans, “Daar wordt uiteraard niet enkel gepraat over oude verhalen en legendes. Iedereen is welkom om binnen te springen, al vragen we wel na enkele bezoeken om lid te worden, aangezien we eigenlijk een ledenclub zijn.”

Struikelblokken

Het is duidelijk dat de Heemkundige Kringen geapprecieerd dienen te worden voor wat ze betekenen voor stad of gemeente. Met de beperkte middelen die ze hebben, proberen ze het erfgoed te bewaren en verspreiden, alsook de samenhang tussen de bewoners te bevorderen. Tindemans was zelf ooit nog schepen van Cultuur in Edegem: “Ik weet dus hoe moeilijk het is om het financiële plaatje te doen kloppen. Je struikelt altijd over het budget en dat is binnen de hele cultuursector het geval.”

Ze blijft er wel van overtuigd dat zulke budgetten nodig zijn. “Men zegt vaak dat we als mens teveel bijhouden, maar authenticiteit bewaren is in mijn ogen noodzakelijk. Met de digitalisering kunnen we heel veel back ups online opslaan, maar de originele teksten, voorwerpen, beelden … moeten ook bewaard blijven.” Daar is natuurlijk geld en kunde voor nodig, wat niet altijd voorhanden is, zeker dat eerste niet. Maar met een team vrijwilligers vol passie dragen de Heemkundige Kringen hier toch hun steentje toe bij.

Denk maar eens na over wat er nog geweten zou zijn over een stad of gemeente binnen nog eens 750 of 850 jaar. Zonder een Heemkundige Kring zal er ongetwijfeld veel waardevol erfgoed verloren gaan en dat zou zonde zijn voor de volgende generaties.